Προσθήκη στο παλιό σπίτι: Κατασκευή θεμελίωσης

...Και επιτέλους ήρθε η στιγμή να ξεκινήσουμε τις εργασίες κατασκευής: εκσκαφή, χάραξη της κάτοψης, σκυροδέτηση θεμελιοδοκών και πλάκας δαπέδου, μόνωση των θεμελίων, σωληνώσεις της αποχέτευσης... για αρχή. 

 

Η έναρξη της εκσκαφής

 

Η χάραξη της κάτοψης στο μπετό καθαριότητας

Οι θεμελιοδοκοί έχουν πλάτος όσο και το πάχος των εξωτερικών τοίχων που θα κτιστούν πάνω τους. Γι’ αυτό είναι 50εκ. στο καθιστικό που θα κτιστεί με ωμόπλινθους και 30εκ. στο χώρο λουτρού - κουζίνας που θα "κλειστεί" με θερμοπρόσοψη. 

Όπλιση (σιδέρωμα) θεμελιοδοκών και κατασκευή ξυλοτύπων (καλούπωμα) για εμφανές σκυρόδεμα

Η πλάκα του δαπέδου επιλέχθηκε να μην αγκυρωθεί στις θεμελιοδοκούς και να οπλιστεί μόνο με  ευθύγραμμες ράβδους σε καρέ. Αυτή ήταν απλούστερη κατασκευαστικά λύση που επέτρεπε τη σκυροδέτηση να γίνει σε δυο ανεξάρτητες φάσεις χωρίς αναμονές οπλισμών και σύνδεση μεταξύ πεδιλοδοκών και πλακών. Πρακτικά, μετά την ολοκλήρωση των θεμελιοδοκών, οι πλάκες δαπέδου "γεμίζουν" την κενή επιφάνεια στο εσωτερικό. Στην ίδια (δεύτερη) φάση σκυροδέτησης χυτεύονται και οι εξωτερικές πλάκες επι εδάφους (βεράντες), επίσης οπλισμένες ανεξάρτητα από τις δοκούς. 

Αντίθετα με τις βεράντες, οι πλάκες των εσωτερικών δαπέδων δεν εδράζονται στο έδαφος και γι' αυτό χρειάζονται υπόστρωμα, δηλαδή γέμισμα με φερτό υλικό μέχρι να φτάσουμε στη σωστή στάθμη. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι πλάκες θα λειτουργήσουν ως εδαφόπλακες και όχι ως πλάκες ανωδομής. 

Σκυροδέτηση θεμελιοδοκών

Μα... μήπως δημιουργηθούν ρηγματώσεις στην πλάκα από τις τάσεις του εδάφους αν δεν στηριχτεί στις δοκούς; (=μειωμένη φέρουσα ικανότητα- ανθεκτικότητα στο χρόνο)

Μήπως το τελικό δάπεδο "κάτσει" ανομοιόμορφα και κυματιστά; (=κύρτωση - λειτουργική αστοχία)

Μήπως θα ήταν καλύτερα να οπλίζαμε τις πλάκες των εσωτερικών δαπέδων τουλάχιστον σαν να ήτανε στον αέρα; Ως πλάκες ορόφου δηλαδή, να έχουμε "το κεφάλι μας ήσυχο", αντί να βασιστούμε στην ποιότητα συμπύκνωσης του υποστρώματος;
Μήπως ο αρμός ανάμεσα στις δοκούς και την πλάκα επιτρέψει διείσδυση ανοδικής υγρασίας; Και αξίζει να επενδύσουμε σε πανάκριβο ελαστομερές σφράγισης ή έστω σε ένα απλό μονωτικό "κορδόνι";

Αυτές οι ερωτήσεις έπεφταν κατά πάνω μας από γύρω μας ήδη στο στάδιο της στατικής μελέτης, πόσο μάλλον τώρα που φτάσαμε στην κατασκευή, πάντα με την προτροπή "μην το κάνεις"... 

Σε συνεργασία με το Δίκτυο Συμβούλων Μηχανικών καταλήξαμε σε αυτή μας την επιλογή με βάση τα εξής επιχειρήματα:

Οι εδαφόπλακες δεν έχουν τις απαιτήσεις ασφάλειας έναντι ρηγμάτωσης (με βάση τον Κανονισμό Οπλισμένου Σκυροδέματος) που έχουν οι πλάκες ανωδομής και ως ανεξάρτητες από τον υπόλοιπο φορέα η τυχόν ρηγμάτωση τους έχει μόνο λειτουργικές και αισθητικές συνέπειες. Γι' αυτό και ο οπλισμός τους είναι ελαφρύς και θα μπορούσαν να κατασκευαστούν και άοπλες, ενώ το αυξημένο πάχος της πλάκας έχει περισσότερη σημασία για τη φέρουσα ικανότητα τους. 

Προτιμήσαμε λοιπόν να δώσουμε βαρύτητα (άρα και τα λεφτά μας!) στη σωστή αποστράγγιση του εδάφους θεμελίωσης και στην κατάλληλη συμπύκνωση του υποστρώματος έδρασης της πλάκας. Τι ήταν φθηνότερο; Θα το δούμε στη συνολική επιμέτρηση του έργου και στις συγκρίσεις που θα κάνουμε στο τέλος, ωστόσο μια σκυροδέτηση πλάκας ορόφου έχει πολύ πιο σύνθετη εργασία (καλούπι, σιδέρωμα) ενώ το αμμοχάλικο μια που το φέραμε από τοπικό λατομείο και μια που το διαστρώσαμε και το συμπυκνώσαμε. Η ενοικίαση ειδικού δονητικού μηχανήματος (βλ. φώτο παρακάτω) είναι η μόνη πρόσθετη επιβάρυνση.

Αυλάκι αποστράγγισης και υποδομή αποχετεύσεων

 

Διάτρητοι σωλήνες για απορροή της εδαφικής υγρασίας μακριά από τη θεμελίωση

Κάλυψη του αυλακιού με γεωύφασμα και πλήρωση με κροκάλα (χοντρό χαλίκι σιδηροτροχιών)

Υπόβαση πλάκας δαπέδου με θραυστό υλικό για μόνωση έναντι εδαφικής υγρασίας

Συμπύκνωση των στρώσεων από κροκάλα και αμμοχάλικο

Η τελική επιφάνεια του γεμίσματος μετά τη συμπύκνωση του αμμοχάλικου

Σωληνώσεις αποχετεύσεων και θερμομόνωση πριν την σκυροδέτηση δαπέδων

Οπλισμοί εδαφόπλακας

Ολοκλήρωση της θεμελίωσης

Προσθήκη στο παλιό σπίτι: Σχεδιασμός & μελέτη εφαρμογής

Η επισκευή του παλιού λιθόκτιστου κτίσματος στο χωριό έπρεπε να συμπληρωθεί με χώρο κουζίνας, λουτρού και καθιστικού για να ξαναγίνει το σπίτι μας. Η μελέτη και η διαδικασία αδειοδότησης της προσθήκης κατ’ επέκταση αφορά σε 47τ.μ. ισόγειου με μονόριχτες και δίριχτες στέγες.

Η αρχιτεκτονική λύση έπρεπε πρωτίστως να αντιμετωπίσει το λειτουργικό πρόβλημα της σύνδεσης με το υφιστάμενο επισκευασμένο τμήμα, που η χρήση του είναι αποκλειστικά χώρος υπνοδωματίων με μια μοναδική πόρτα προς τον εξωτερικό χώρο, όπως ήτανε και στο αρχικό σπίτι.

Ταυτόχρονα, έπρεπε να τηρηθούν περιορισμοί αποστάσεων από τα όρια σε ένα οικόπεδο με στενόμακρη πρόσοψη, εσωτερική γωνία και γειτονικά κτίρια σε επαφή. 

 

Το παλιό κτίσμα και η προσθήκη στο διάγραμμα δόμησης

Το περίγραμμα της προσθήκης (ΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝΟΠ στο σχέδιο) περιλαμβάνει χώρο WC – λουτρού δίπλα στα υπνοδωμάτια, διάδρομο που τα ενώνει με την κουζίνα και καθιστικό. 

Στο σπίτι μπαίνουμε από το καθιστικό και στις δυο βεράντες με πέργκολα, νότια και δυτικά. Ο χώρος των WC- λουτρού, του διαδρόμου και της κουζίνας συνδέεται με τα υπνοδωμάτια, ενώ το καθιστικό έπρεπε υποχρεωτικά να εφάπτεται στο ανατολικό όριο του οικοπέδου. 

Ουσιαστικά, το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε ως σύνθεση τριών όγκων και χαρακτήρων: 

του υφιστάμενου των υπνοδωματίων (ιδιωτικό - εσωστρεφές)

του καθιστικού (δημόσιο - εξωστρεφές)

και κουζίνας, λουτρού, διαδρόμου (ενδιάμεσο - συνδετικό).

Τα 3 αυτά μέρη διαφοροποιούνται σε ύψος, επιφάνεια όψεων και υλικά δόμησης:

Το υφιστάμενο είναι από επιχρισμένη λιθοδομή με τετράριχτη στέγη

Το ενδιάμεσο έχει ξύλινο σκελετό και εξωτερικούς τοίχους θερμοπρόσοψης με εμφανές τούβλο και μονόριχτη- δίριχτη στέγη

Το καθιστικό είναι πλινθόκτιστο με ξύλινο σκελετό και δυο βεράντες με πέργκολα.

Τρισδιάστατη αναπαράσταση της σύνθεσης των 3 τμημάτων του σπιτιού

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός από το αρχικό στάδιο της λύσης αποφασίστηκε να συμπορευτεί με την εκπόνηση οικοδομικών λεπτομερειών και την στατική μελέτη σε επίπεδο εφαρμογής. Αυτό είναι απαραίτητο ειδικά σε μη τυποποιημένες κατασκευές σαν αυτού του έργου για να αποφευχθούν προβλήματα κατά την υλοποίηση. 

Ωστόσο, η ακρίβεια του σχεδιασμού και η σημασία των κατασκευαστικών λεπτομέρειων είναι πλέον αναβαθμισμένη και λόγω του νέου συστήματος αδειοδότησης και ελέγχου της υλοποίησης των έργων (νόμος 4030/2011). Συνεπώς, υπήρχε η ανάγκη σύμπτωσης των υποβαλλόμενων αρχιτεκτονικών σχεδίων σε επίπεδο προέγκρισης της άδειας δόμησης με την στατική μελέτη του ξύλινου φορέα και την προεπιλογή των δομικών και θερμομονωτικών υλικών, ώστε να καθοριστούν πάχη και διατομές τοίχων, δοκών, υποστυλωμάτων.

Κύριος στόχος της μελέτης ήτανε μια κατασκευή διαχωρισμένη σε διακριτές φάσεις ανέγερσης, ώστε τα εμπλεκόμενα συνεργεία να είναι –όσο το δυνατόν- ανεξάρτητα μεταξύ τους. Έτσι, επιλέχθηκε η φάση της θεμελίωσης να έχει εμφανές σκυρόδεμα χωρίς επιχρίσματα, ο ξύλινος φορέας να ολοκληρώνεται με τη κεραμοσκεπή, οι εξωτερικές τοιχοποιίες από συμπαγές τούβλο να είναι ανεπίχριστες και να «ντύνουν» τον ξυλινο σκελετό ως θερμοπρόσοψη. Αντίστοιχα, η δυτική και νότια όψη του καθιστικού είναι από ωμόπλινθους εμφανείς και μόνο η βόρεια και ανατολική όψη επιχρίζονται. Όλα τα κουφώματα «κουμπώνουν» απευθείας πάνω στις ξύλινες κολόνες και στα οριζόντια δοκάρια του ξύλινου σκελετού, κλείνοντας το εξωτερικό κέλυφος. Εσωτερικά, τα χωρίσματα των λουτρών γίνονται με γυψοσανίδα, το ίδιο και ο διαδρόμος και η κουζίνα.

Βασικός στόχος επίσης ήταν ο σχεδιασμός μιας κατασκευής όσο το δυνατόν από φυσικά και «οικολογικά» υλικά, δηλαδή συνολικά μιας χαμηλού περιβαλλοντικού κόστους εξοχικής κατοικίας σε σχέση με τις αντίστοιχες συμβατικές. Πέρα από την επιλογή του ξύλινου φέροντα οργανισμού, αυτός ο στόχος κυρίως εκφράζεται με την επιλογή τοίχων από ωμόπλινθους στο καθιστικό και επιχρισμάτων με ασβέστη. 

Όμως, στον ενδιάμεσο χώρο λουτρού – κουζίνας δεν μπορούσε να εφαρμοστεί το ίδιο λόγω του ανοιχτού σχήματος της κάτοψης που εφάπτεται πάνω στους λιθόκτιστους τοίχους του παλιού κτίσματος, δηλαδή ενός σχήματος περισσότερο ευάλωτου σε σεισμικά φορτία. Όμως και η μικρή επιτρεπόμενη επιφάνεια δόμησης δεν άφηνε περιθώρια για σχεδιασμό πλινθοδομών πάχους 50εκ. Η επιλογή που κάναμε εκεί ήταν η δημιουργία θερμοπρόσοψης από άνθυγρη γυψοσανίδα εσωτερικά, θερμομόνωση εξωτερικά του σκελετού και τελική εξωτερική επικάλυψη από εμφανές τούβλο. Η επιλογή «οικολογικών» θερμομονωτικών υλικών σε αυτούς τους τοίχους και σε όλη τη στέγη είναι που βελτιώνουν κι αυτή την επιλογή ως προς το περιβαλλοντικό κόστος της κατασκευής. 

Όμως, πέρα από τον πόνο μας για το τι θα προκαλούσαμε στο φυσικό περιβάλλον με το κτίσιμο του σπιτιού μας, οι επιλογές μας έγιναν και με βάση τον προϋπολογισμό του έργου. 

Η σύγκριση του κόστους παρόμοιων (ή ανταγωνιστικών) υλικών και κατασκευαστικών λύσεων έγινε όχι μόνο με τιμές αγοράς, αλλά και χρόνου υλοποίησης και πρακτικών δυσκολιών που θα αναφερθούν ανά περίπτωση στη συνέχεια των αναρτήσεων.

Το θέμα είναι ανοιχτό μέχρι το τέλος του έργου και τότε θα αξιολογηθεί συνολικά σε σχέση με πιο "συμβατικές" επιλογές κατασκευής (π.χ. η προσθήκη να γινόταν από πλαισιακό φορέα οπλισμένου σκυροδέματος με τοίχους πλήρωσης από κοινά τούβλα, θερμομονωτικές πλάκες και επιχρίσματα ή μεταλλικό φορέα με θερμοπρόσοψη ή βιομηχανικά μπλοκ δόμησης.)